copyleft 2012–2020Emmanuel Carrère, «Limonov»
Portret van een cultschrijver.
Hij wou enkel een artikel aan hem wijden, maar zijn «held» laat zich niet vangen in enkele pagina's. Dan maar een roman, want over zijn leven kan je pagina na pagina neerpennen. Onze held heet Limonov (een Russische auteur slash politicus slash boef), onze auteur Emmanuel Carrère (die Limonov heeft gekend). De twee waren geen hechte vrienden, maar Limonov heeft zo'n indruk op Carrère nagelaten dat die in hem de ideale romanheld ziet. We kunnen hem geen ongelijk geven.
Het leven van Limonov wordt door Carrère zeer treffend omschreven: «Hij is straatboefje geweest in Oekraïne, idool van de Sovjet-Russische underground; clochard en daarna huisknecht van een miljardair in Manhattan; trendy schrijver in Parijs; soldaat ergens in de Balkan en nu, in de verschrikkelijke rotzooi van het postcommunisme, is hij de oude charismatische leider van een partij jonge desperado's». Limonov heeft om kort te gaan een nogal onstuimig leven achter de rug en schuwt de controverse nog steeds niet. Waar hij ook verschijnt, overal slaagt hij erin al snel gezien te worden als een omstreden figuur — niet geheel onterecht overigens.
Dan hebben we het nog niet over zijn ongelukkige relaties gehad: getrouwd met een dikke vrouw van wie hij niet hield, bedrogen door zijn bloedmooie echtgenote, samenleven met een alcoholist... Limonov kent geen geluk in de liefde. Het gebrek aan (gewillige) vrouwen lijdt er zelfs toe dat hij zich op de mannen werpt, hoewel hij laat verstaan nog steeds vrouwen te prefereren. Tijdens zijn leven kent hij hoogtes, maar ook — en vooral — veel laagtes. Wat hem siert en waarvoor hij zo gerespecteerd wordt door Carrère, is dat hij er steeds weer in slaagt uit de goot te kruipen. Op dat gebied blijft Limonov voor hem een held.
Maar Carrères mening over Limonov is niet helemaal positief. Hij plaatst zich met zijn «saaie» leven al eens tegenover de Rus, die als een echte dandy door het leven gaat. Ook zijn politieke ideeën zijn niet altijd oké: Limonov heeft het niet zo begrepen op Gorbatsjov, Stalin, dàt is zijn held. Dat hij in de jaren negentig gaat vechten in de Balkanoorlog en daarna in Rusland de Nationaal-Bolsjewistische Partij opricht, is ook niet helemaal onomstreden.
Ook al weet je niks af van zijn hoofdpersonage, Carrère trekt je als lezer zo het verhaal in. Hij geeft zichzelf een bescheiden rol in het boek, namelijk die van de verteller: een rol die hij met glans vertolkt. Hij vertelt meeslepend, met de nodige flair («ik zal je nog een anekdote vertellen»), maar zonder echt platte kost te serveren. Limonovs levensverhaal is sensationeel, Carrères boek is dat gelukkig niet.
Hoe intrigerend het leven van Limonov ook is, de kracht van dit boek reikt verder. Deze roman vertelt niet enkel het verhaal van een cultschrijver, ook de geschiedenis van Rusland en de Sovjet-Unie komt uitgebreid aan bod. Dat maakt van «Limonov» een verhaal over een land, vertegenwoordigd in één personage.
«Limonov» is een portret van een intrigerend figuur, verteld op een meeslepende manier. Carrère mocht voor dit boek de Prix Renaudot, één van de vijf grote literaire prijzen in Frankrijk, in ontvangst nemen. Geheel terecht als je het ons vraagt. Een verhaal dat nog lang aan je blijft kleven.
«Cutting Edge», 30 juli 2012
